Słownik wyrazów stosowanych w karate
Słownik wyrazów stosowanych w karate:
Strefa:
Jodan – głowa + szyja
Chudan – tułów
Gedan– biodra i nogi
Strona:
Hidari – w lewo
Migi – w prawo
Liczebniki:
1.ICHI
2. NI
3.SAN
4 .SHI (YON) – wymawiamy si
5.GO
6.ROKU
7.SHICHI – wymawiamy sici
8.HACHI
9.KU (KYU)
10.JU – wymawiamy dziu
Przy podawaniu terminów japońskich posługujemy się obowiązującą międzynarodową transkrypcją gdzie:
F wymawiamy w sylabie FU dwuwargowo (jakbyśmy zdmuchiwali świecę),
G w śródgłosie wymawiamy nosowo,
J wymawiamy dz, np. JU – wymawiamy DZIU, jak w wyrazie dziura,
R wymawiamy bardzo miękko jako dźwięk pośredni między R i L,
U wymawiamy bez zaokrąglania warg, przejawia tendencje do zanikania, TSUKI czytamy jak cki
W wymawiamy dwuwargowo, jak w wyrazie autor,
Y wymawiamy jak polskie j – OYAMA czytamy Ojama
Z wymawiamy jak dz, np. ZAZEN czytamy dzadzen,
SH wymawiamy jak ś, np. SHIHAN – Sihan
CH wymawiamy jak ci, np. KANCHO – Kancio.
Metody ćwiczeń walki:
Kumite – (dosł. spotkanie dłoni) – jest najtrudniejszym rodzajem treningu
Grappling– walka na chwyty – rodzaj walki wręcz wykorzystujący techniki chwytów, tj. dźwignie, rzuty (obalenia), duszenia; zabronione są w niej uderzenia.
Kata– (układ formalny) (dosł. forma ścisła) – wysoce sformalizowany rodzaj ćwiczeń stosowanych w wielu tradycyjnych sztukach i sportach walki. Kata są bardzo ważną częścią programów nauczania dla wielu sztuk i sportów walki, a dla niektórych, zwłaszcza tych, gdzie kontakt broni z ciałem przeciwnika stanowiłby realne zagrożenie, stanowią ćwiczenia podstawowe.
Dla użytku współczesnych adeptów różnych sztuk i sportów walki opracowano nieco uproszczone, podstawowe kata nazywane Seitei, Pinan (Heian). Zawierają one najbardziej podstawowe dla danej sztuki walki pozycje i techniki (waza) i mają pomagać w zrozumieniu kluczowych dla niej zagadnień (np. zachowanie równowagi, odpowiedniego dystansu, postawy ciała oraz właściwego timingu). Po opanowaniu kata podstawowych zaleca się adeptom studiowanie kata bardziej zaawansowanych, nauczanych według dawnych sztuk walki, tzw. koryū-bujutsu.
W wielu sztukach i sportach walki wymagana jest odpowiednia znajomość kata przy zdawaniu egzaminów na stopnie uczniowskie oraz mistrzowskie dan. Kata są również często prezentowane podczas publicznych pokazów. W niektórych dyscyplinach poprawność wykonania kata oceniana jest również w kategoriach konkurencji sportowej.
Ippon Kumite – walka na jeden krok
Sanbon Kumite – walka na trzy kroki
Gohon Kumite – walka na pięć kroków
Jiyu Kumite – umowna wolna walka
„Kyokushinkai” Kumite – układy walki formalnej
Kierunki:
Soto – z zewnątrz
Uchi – od wewnątrz
Mae – w przód
Yoko – w bok
Ushiro – w tył
Age – w górę
Oroshi – w dół
Mawashi – okrężnie
Ura – odwrotnie
Mawate – obrót
Naura – powrót
Nazwy elementów i technik:
Powierzchnie uderzające i blokujące:
Seiken – pięść
Uraken – odwrócona pięść
Tettsui – pięść „młot”
Ryutoken – pięść „głowa smoka”
Hiraken – pół zaciśnięta pięść
Hitosashiyubi – pięść wskazującego ipponken palca
Nakayubi ipponken – pięść środkowego palca
Oyayubi ipponken – pięść kciuka
Nihonken – pięść wskazującego i środkowego palca
Nukite – ręka włócznia
Shito – kant dłoni zewnętrzny
Haito – kant dłoni wewnętrzny
Shotei – podstawa dłoni
Kaken – przegub
Toho – ręka „hak”
Keiko – ręka „dziób ptaka”
Kote – przedramię
Hira–Kote – górna powierzchnia przedramienia
Ura–Kote – dolna (odwrotna) powierzchnia przedramienia
Omote–Kote – boczna powierzchnia przedramienia
Hiji – łokieć
Sokuto – kant stopy zewnętrznej
Teisoku – sklepienie stopy
Chusoku – poduszka stopy
Haisoku – podbicie stopy
Kakato – pięta
Sune – goleń
Hiza – kolano
Kaji – udo
Atama – głowa
Techniki (Waza):
Tachi – pozycje nóg (w złożeniu Dachi)
Kamaete – pozycje rąk
Uke – bloki
Uchi– uderzenia
Tsuki – pchnięcia
Tensho – krycia
Keri – pchnięcia (w złożeniu Geri)
Kari – podcięcia
Kosaho – kontrataki
Renraku – kombinacje
Ryusui – uniki
Ukemi – pady i przewroty
Nage – rzuty
Tokui – ulubione techniki
Słownik:
Ago – podbródek
Ashi – noga
Chi–Mei – technika efektywna
Dan – stopień mistrzowski
Dojo – świątynia, sala ćwiczeń
Ganmen – skroń
Gyaku – przeciwnie
Hizo – żebro
Hajime – początek, zaczynać
Ibuki – oddychanie respirujące
Juji – krzyż
Karategi – strój do karate
Kata – ćwiczenia formalne, kształt
Katsu – japońska metoda reanimacji
Kihon – tu: podstawowe ćwiczenia
Kiai – paraliżujący okrzyk
Kanku – symbol odwagi, słońca
Kyu – stopień szkoleniowy
Kake – zahaczyć
Keage – tu: kopnięcie prostą nogą w górę
Kiba – jeździec
Kin – krocze
Kubi – szyja
Makiwara – japoński przyrząd do ćwiczeń
Morote – obie ręce
Maita – poddaj się
Matte – tu: przerwać, puścić
Neko – kot
Ne-waza – techniki walki na leżąco
Nogare I,II – oddychanie tonujące
Obi – pas
Osu – tak, dziękuję, pozdrowienie
Oi – zgodnie, normalnie
Rei – ukłon
Sanchin – trójkąt
Shiko – pozycja zapaśnika Sumo
Shinden – świątynia
Sensei – mistrz, nauczyciel
Sempai – starszy rangą, przełożony
Satori – oświecenie, pełne zrozumienie
Te – ręce
Tobi – skakać
Tameshi–wari – rozbijanie twardych przedmiotów
Tsuru – żuraw
Tate – wysokość, podłużny
Zazen, seiza – medytacja siedząc
Inne:
Arigato – dziękuję
Ai-suru – kochać
Budo – sztuki wojenne
Chanoju – sztuka parzenia herbaty
Bo-jutsu – sztuka walki kijem
Do – droga, kierunek myśli
Hai – tak
Jutsu – sztuka, umiejętność
Katana – miecz samurajski
Kabuki – japoński teatr
Kamikaze – boski wiatr
Kenjutsu – sztuka walki mieczem
Kusarigama – sierp i łańcuch
Kyudo – sztuka strzelania z łuku
Mu – nicość lub obojętność w Zen
Muso-Uchi – techniki naturalnej samoobrony
Nippon – Japonia
Nunchaku – cep do ryżu
Sai – rytualny sztylet z Okinawy
Sayonara – pożegnanie
Shuriken – „gwiazdki” do rzucania
Taijutsu – sztuka walki ciałem
Tatami – tradycyjna mata japońska
Uchi-deshi – osobisty uczeń
TSUKI – pchnięcia:
Oi-Tsuki – pchnięcie normalne
Gyaku-Tsuki – pchnięcie przeciwne
Seiken Jodan-Tsuki – pchnięcie górne pięścią
Seiken Chudan-Tsuki – pchnięcie środkowe pięścią
Seiken Gedan-Tsuki – pchnięcie pięścią w dół
Tate-Tsuki – pchnięcie pięścią „strzał bicza”
Jun-Tsuki – pchnięcie z poparciem ciała
Uraken Shita-Tsuki – pchnięcie odwróconą pięścią
Mawashi-Tsuki – pchnięcie okrężne
Shotei Morote-Tsuki – pchnięcie podwójne podstawą dłoni
Yama-Tsuki – pchnięcie podwójne „góra dół”
Mae Atama-Tsuki – pchnięcie w przód głową
Yoko Atama-Tsuki – pchnięcie w bok głową
Ushiro Atama-Tsuki – pchnięcie w tył głową
Morote-Tsuki – pchnięcie podwójne
Tobi-Tsuki – pchnięcie z wyskoku
Uchi – uderzenia:
Seiken Ago-Uchi – uderzenie w podbródek pięścią
Seiken Mawashi-Uchi – uderzenie okrężne pięścią
Uraken Mawashi-Uchi – uderzenie okrężne odwróconą pięścią
Uraken Shomen-Uchi – uderzenie w przód odwróconą pięścią
Uraken Sayo-Uchi – uderzenie w bok odwróconą pięścią
Uraken Hizo-Uchi – uderzenie w żebra odwróconą pięścią
Uraken Shita-Uchi – uderzenie w splot odwróconą pięścią
Shuto Ganmen-Uchi – uderzenie w skroń zew. kantem dłoni
Shuto Sakotsu-Uchi – uderzenie w obojczyk zew. kantem dłoni
Shuto Sakotsu-Uchi Komi – uderzenie w obojczyk frontalne
Shuto Hizo-Uchi – uderzenie w żebra zew. kantem dłoni
Hiji Jodan-Ate – cięcie górne łokciem
Hiji Chudan-Ate – cięcie środkowe łokciem
Hiji Age-Uchi – uderzenie w górę łokciem
Hiji Oroshi-Uchi – uderzenie w dół łokciem
Hyori-Uchi – uderzenie góra-dół
Kome Komi-Uchi – uderzenie w skroń „pięść-młot”
Tettsui-Uchi – uderzenie „pięść-młot”
Haito-Uchi – uderzenie wewnętrzne kantem dłoni
Koken-Uchi – uderzenie przegubem dłoni
Hiraken-Uchi – uderzenie pół zaciśniętą pięścią
Tobi Hiji-Uchi – uderzenie łokciem z wyskoku